آیات موعودسیمای درخشان ائمه هدی(ع) در قرآن کریم همواره روشنگر راه شیعیان و پیروان ایشان بوده و هست و در این میان آیات مربوط به موعود آخرالزمان (ع) دریای نوری است که تلألؤ آن افق های آینده جامعه بشری را آشکار می کند و به قلب مؤمنین اطمینان می بخشد.در این رهاورد قطره ای از این دریا را هدیه به پیشگاهش می کنیم. فهرست مندرجات۲ - آزمایش به سختی ها ۳ - فراگیری توحید ۴ - مرابطه کردن ۵ - نیکو رفیقان ۶ - غیب ۷ - امة معدوده ۸ - ایام الله ۹ - بطن سوره حمد ۱۰ - رحمت و عقوبت ۱۱ - علم خداوند به ازل و ابد ۱۲ - زمین از آن صالحان ۱۳ - ایجاد امنیت ۱۴ - فراگیری خدا پرستی ۱۵ - نشانه ها ۱۶ - منابع ۱۷ - پانویس ۱۸ - منبع ۱ - پیشی در کارهای خیرفاستبقواالخیرات أین ما تکونوا یأت بکم اللّه جمیعا. پس در خیرات پیشی بگیرید، هرکجا باشید خداوند همه شما را خواهد آورد. امام صادق (ع) می فرمایند: الخیرات الولایة و قوله تعالی: «أین ما تکونوایأت بکم اللّه جمیعا»؛ یعنی أصحاب القائم (ع) الثلاثمائة و البضعة عشر (رجلاً (قال: هم و اللّه الأمّة المعدودة، قال: یجتمعون واللّه فی ساعة واحدة قزع کقزع الخریف. [۲]
روضه کافی، ج۱، ص۳۱۳.
خیرات، ولایت است و فرمایش خدای تعالی که: «هر کجا باشید خدا همه شما را خواهد آورد»؛ منظور اصحاب قائم (ع) سیصد و ده و چند (مرد) است» فرمود: «به خدا سوگند امت معدوده ایشانند». حضرت فرمود: «همچون ابرهای پاییزی پی درپی در یک ساعت جمع خواهند شد». ۲ - آزمایش به سختی هاو لنبلونّکم بشی ءٍ من الخوف و الجوع و نقص من الأموال و الأنفس و الثمرات و بشّر الصابرین. و شما را به چیزی از ترس و گرسنگی و کمی مال و جان ها و ثمرات می آزماییم و بشارت ده صابران را. امام صادق (ع) می فرمایند: لا بّد أن یکون قیام القائم، علیه السلام، سنة تجوع فیها الناس و خوف شدید من القتل و نقص من الأموال و الأنفس و الثمرات و أنّ ذلک فی کتاب اللّه یبیّن ثم تلا هذه الایة. [۴]
کتاب الغیبة، ج۱، ص۱۳۲.
ناچار پیش از قیام قائم سالی خواهد بود که مردم در آن گرسنگی کشند و ترس شدیدی از کشتار به آن ها رسد و در اموال و جان ها و ثمرات کمبودی حاصل گردد و البته در کتاب خدا به روشنی آمده است. سپس این آیه را تلاوت کردند. ۳ - فراگیری توحیدوله أسلم من فی السموات و الأرض طوعاً و کرهاً و إلیه یُرجعون. و هر که در آسمان ها و زمین است خواه و ناخواه مطیع خداست و همه به سوی او رجوع خواهند کرد. امام صادق (ع) فرمودند: إذا قام القائم (ع) لا تبقی أرض إلاّ نودی فیها بشهادة أن لا إله إلاّ اللّه و أنّ محمّدا رسول اللّه. [۶]
تفسیر عیاشی، ج۱، ص۱۸۳.
وقتی قائم قیام کند زمینی باقی نمی ماند مگر آن که در آن به یکتایی خداوند و رسالت محمد ندا داده شود. ۴ - مرابطه کردنیا أیّها الذین آمنوا اصبروا و رابطوا و اتّقواللّه لعلّکم تفلحون. ای کسانی که ایمان آوردید صبر کنید و یکدیگر را به صبر وادارید و مرابطه کنید و تقوا پیشه سازید، شاید که رستگار شوید. امام باقر (ع) درباره این آیه فرمودند: إصبروا علی أداء الفرائض و صابروا عدّوکم و رابطوا امامکم (المنتظر). [۸]
کتاب الغیبة، ج۱، ص۱۰۵.
صبر کنید بر انجام واجبات و با دشمنانتان پایداری کنید و با امامتان مرابطه نمایید. ۵ - نیکو رفیقانو من یطع اللّه و الرسول فأولئک مع الذین أنعم اللّه علیهم من النبیّین و الصدّیقین و الشهداء و حسن أولئک رفیقا. و هر کس خدا و رسول را اطاعت کند پس آنان البته با کسانی که خدا بر آن ها نعمت داده از انبیاء و صدیقین و شهداء خواهد بود و اینان چه نیکو رفیقانی هستند. امام صادق (ع) می فرمایند: «نبیین» رسول خدا (ص) است، «صدیقین» علی(ع) است، «شهدا» حسن و حسین (ع) هستند، «صالحین» ائمه اند و «نیکو رفیقان» قائم از آل محمد (ص) است. [۱۰]
تفسیر قمی، ج۱، ص۱۴۲.
۶ - غیب«و یقولون لولآ أنزل علیه آیة من ربّه فقل إنّما الغیب للّه فانتظروا إنّی معکم من المنتظرین». و گویند چرا آیتی از پروردگارش بر او نازل نمی شود، پس بگو همانا غیب مخصوص خداوند است؛ پس منتظر باشید که من نیز از منتظران هستم. امام صادق (ع) فرمود: المتقون شیعة علی (ع) والغیب فهوالحجة القائم (ع). [۱۲]
کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۳۴۰.
«متقون» شیعیان علی (ع) هستند و «غیب» آن حجت قائم (ع) است. ۷ - امة معدوده«و لئن أخّرنا عنهم العذاب إلی أمّة معدودة لیقولنّ ما یحبسه». و چنانچه عذاب را تا هنگام معینی به تأخیر اندازیم گویند چه چیز موجب تأخیر عذاب شده است؟ حضرت صادق (ع) فرمود: العذاب خروج القائم (ع) والامة المعدودة اهل بدر و اصحابه. [۱۴]
کتاب الغیبة، ج۱، ص۱۲۷.
«عذاب» خروج قائم (ع) است و «امة معدوده» اهل بدر و اصحاب آنند. ۸ - ایام الله«و ذکّرهم بأیّام اللّه ». و روزهای خدا را به یاد آن ها بیاور. حضرت امام باقر (ع) فرمود: أیام اللّه عزّوجل ثلاثة: یوم یقوم القائم (ع) و یوم الکرّة و یوم القیامة. «ایام اللّه » سه تاست: روزی که قائم (ع) قیام می کند و روز رجعت و روز قیامت . ۹ - بطن سوره حمد«و لقد آتیناک سبعا من المثانی والقرآن العظیم». و ما هفت آیت مثانی (سبع مثانی) و قرآن عظیم را بر تو نازل کردیم. حضرت امام صادق (ع) فرمود: إنّ ظاهرها الحمد و باطنها ولد الولد والسابع منها القائم (ع). [۱۸]
تفسیر عیاشی، ج۲، ص۲۵۰.
ظاهر آن سوره حمد است و باطن آن فرزند فرزند و هفتمین آن ها حضرت قائم (ع) است. ۱۰ - رحمت و عقوبت«عسی ربّکم أن یرحمکم و إن عدتّم عدنا و جعلنا جهنّم للکافرین حصیرا». امید است پروردگارتان باز بر شما مهربانی کند و چنانچه باز به عصیان و گناه بازگردید ما هم به عقوبت شما بازگردیم و جهنم را زندان کافرین قرار دهیم. امام صادق (ع) فرمودند: «عسی ربّکم أن یرحمکم» أی ینصرکم علی عدوّکم (ثم خاطب بنی امیه) «و إن عدتّم عدنا» یعنی عدتّم بالسفیانی عدنا بالقائم من آل محمد (ع) «و جعلنا جهنم للکافرین حصیرا» ای حبسا یحضرون فیها. [۲۰]
تفسیر قمی، ج۲، ص۱۴.
«امید است پروردگارتان بر شما مهربانی کند»؛ یعنی شما را بر دشمنانتان پیروز کند سپس خطاب به بنی امیه فرمود: «چنانچه به عصیان و گناه برگردید ما هم به عقوبت شما برگردیم»؛ یعنی به وسیله سفیانی بازگردید و ما به وسیله قائم آل محمد (ع) بازگردیم و «جهنم را زندان کافران قرار دهیم»؛ یعنی زندانی که در آن محصور بمانند. ۱۱ - علم خداوند به ازل و ابد«یعلم مابین أیدیهم و ما خلفهم ولا یحیطون به علما». خداوند از آنچه بر خلایق گذشته و از آنچه در آینده می گذرد خبر دارد و هیچ کس را به او احاطه و آگاهی نیست. امام صادق (ع) فرمودند: «ما بین أیدیهم» ما مضی من أخبار الأنبیاء «و ما خلفهم» من أخبار القائم (ع)». [۲۲]
تفسیر قمی، ج۲، ص۶۲.
«آنچه بر آنان گذشته»؛ یعنی آنچه از اخبار و جریانات پیامبران گذشته است و «آنچه در آینده خواهد آمد»؛ یعنی آنچه از اخبار حضرت قائم (ع)» خواهد آمد. ۱۲ - زمین از آن صالحان«و لقد کتبنا فی الزّبور من بعد الذکر أنّ الأرض یرثها عبادی الصالحون». و به راستی که ما پس از نوشتن در ذکر در زبور نیز نگاشتیم که البته بندگان صالح من زمین را به ارث خواهند برد. امام صادق (ع) فرمودند: «الکتب کلّها ذکر (اللّه )، «أنّ الأرض یرثها عبادی الصالحون» قال: القائم (ع) و أصحابه. [۲۴]
تفسیر قمی، ج۲، ص۷۷.
کتاب ها همه «ذکر» خدایند (کتاب های آسمانی)، (اما این که فرمود:) «البته زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد». منظور حضرت قائم (ع) و اصحاب اویند. ۱۳ - ایجاد امنیت«و عد اللّه الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنّهم فی الأرض کما استخلف الذین من قبلهم و لیمکننّ لهم دینهم الذی ارتضی لهم و لیبدلنّهم من بعد خوفهم أمنا یعبدوننی لا یشرکون بی شیئا و من کفر بعد ذلک فأولئک هم الفاسقون». خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند وعده کرده است که آن ها را در زمین جانشین قرار خواهد داد؛ همانطور که پیشینیان آن ها را جانشین قرار داد و دین و آئینی را که برای آنان پسندیده پابرجا و ریشه دار خواهد ساخت و ترس آن ها را به امنیت و آرامش تبدیل می کند، (آنچنان) که تنها مرا عبادت می کنند و به من شرک نمی ورزند و کسانی که پس از آن کافر شوند، آن ها فاسقانند. امام صادق (ع) فرمودند: «وعداللّه ... من قبلهم»... نزلت فی علی ابن ابیطالب (ع) و الائمة من ولده (ع)، «ولیمکننّ... یشرکون بی شیئا»... عنی به ظهورالقائم (ع). [۲۶]
تأویل الایات الظاهرة، ج۱، ص۳۶۸.
(اینکه فرمود:) «وعده می دهد خدا به کسانی از شما که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند که آن ها را جانشین کند همانطور که پیشینیان آن ها را کرد» درباره امیرالمؤمنین (ع) و ائمه فرزندان او (ع) نازل شده است، و (اینکه فرمود: («قدرت می دهد دینی را که برای آن ها پسندیده شده و ترس آن ها را تبدیل به امنیت می کند، مرا عبادت می کنند و به من شرک نمی ورزند» درباره ظهور قائم (ع) است. ۱۴ - فراگیری خدا پرستی«الملک یومئذ الحق للرحمن و کان یوما علی الکافرین عسیرا». فرمانروای حق در آن روز خداوند مهربان است و آن روز بر کافران سخت خواهد بود. معصوم (ع) فرماید: إنّ «الملک للرحمن» الیوم و قبل الیوم و بعد الیوم و لکن إذا قام القائم (ع) لم یعبد إّلا اللّه عزوجل». [۲۸]
تأویل الایات الظاهرة، ج۱، ص۳۷۲.
محققا فرمانروایی آن روز و قبل از آن و بعد از آن برای خداست، اما وقتی قائم ظهور نماید به جز خدای بزرگ عبادت نخواهد شد. ۱۵ - نشانه ها«أمّن یجیب المضطرّ إذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الأرض ءأله مع اللّه قلیلاً ما تذکرون». آن کیست که دعای بیچاره مضطر را به اجابت می رساند و رنج را برطرف می کند و شما را جانشین قرار می دهد؟ آیا خدایی با خداوند یکتا هست؟ اندکی از شما متذکر شوند. حضرت صادق (ع) فرمودند: إنّ قائمنا إذا خرج دخل المسجد الحرام و یستقبل القبلة و یجعل ظهره إلی المقام یصلّی رکعتین ثم یقوم فیقول: یا أیّهاالناس: أنا أولی الناس بآدم (ع)؛ أیّها الناس أنا أولی الناس بابراهیم (ع)؛ أیها الناس أنا أولی باسماعیل (ع)؛ أیّها الناس أنا أولی بمحمد (ص). ثم رفع یده إلی السماء و یدعو و یتضرع حتی یقع علی وجهه و هو قول اللّه عزوجل «أمّن یجیب... تذکرون». [۳۰]
تأویل الایات الظاهرة، ج۱، ص۴۰۲.
محققا حضرت قائم (ع) وقتی خروج کند در مسجد الحرام داخل می شود و رو به کعبه و پشت به مقام دو رکعت نماز می گزارد سپس می ایستد و می گوید: ای مردم! من نزدیک ترین مردم به آدم (ع) هستم. ای مردم! من نزدیک ترین مردم به ابراهیم (ع) هستم. ای مردم! من نزدیک ترین مردم به اسماعیل (ع) هستم. ای مردم! من نزدیک ترین مردم به محمد (ص) هستم. سپس دست را به آسمان بلند می کند و دعا می کند و تضرع می نماید تا این که به روی خود می افتد و این گفته خداست: «أمّن یجیب المضطرّ إذا دعاه...». ۱۶ - منابع(۱) قرآن کریم. (۲) روضه کافی. (۳) کتاب الغیبة. (۴) تفسیر عیاشی. (۵) تفسیر قمی. (۶) کمال الدین و تمام النعمه. (۷) شیخ صدوق،معانی الاخبار. (۸) تأویل الایات الظاهرة. ۱۷ - پانویس
۱۸ - منبعدانشنامه موضوعی قرآن دانشنامه موضوعی قرآن |